๒๓๔. ธัมมะที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ในวันวิสาขบูชา
บทความที่ ๒๓๔ ข้ออรรถ ข้อธรรม “ธัมมะที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ในวันวิสาขบูชา” อุทิส ศิริวรรณ เขียน —— ครั้งปฐมโพธิกาล ห้วงเวลาที่ตรัสรู้ครั้งแรก พระบรมครู ประทับนั่ง ณ ควงต้นพระศรีมหาโพธิ์ ทรงเปล่งอุทาน ภายหลังพระอานนท์สงสัยทูลถาม จึงตรัสเทสนาหลักธัมมะ คาถานี้ว่า “อเนกชาติสํสารํ” เป็นต้น ความย่อว่าพระศาสดานั้น ประทับ ณ โคนต้นโพธิ์ เมื่อพระอาทิตย์ยังไม่ตกดิน ได้ทรงมีชัยชนะ เหนือ “พระยามารและกองพลมาร” ทรงทำลาย ความมืดซึ่งปกปิด “ร่าง” ที่เคยอาศัยในชาติก่อนๆ ในปฐมยาม ทรงชำระตาทิพย์ในมัชฌิมยามจนใสสะอาด ทรงอาศัยความกรุณาในเหล่าสัตว์ทรงทำให้ญาณ หยั่งลงใน “ปัจจยาการ” (ปฏิจจสมุปบาท เพราะสิ่งนี้ จึงมีสิ่งนี้) ทรงพิจารณาญาณนั้นด้วยอำนาจ การคิดแบบอนุโลมและปฏิโลม ในปัจฉิมยาม ได้ตรัสรู้เฉพาะด้วยพระองค์เองซึ่งพระสัมมาสัมโพธิญาณ พร้อมด้วยเหตุมหัศจรรย์ทั้งหลาย ในเวลารุ่งอรุณ เมื่อจะทรงเปล่งอุทานซึ่งพระพุทธเจ้าหลายแสนองค์ ไม่เคยละทิ้ง จึงได้ตรัสคาถาเหล่านี้ว่า “ตัวเรา ออกแสวงหานายช่างสร้างบ้าน เมื่อยังไม่พบ ได้ท่องเที่ยวไปยังสังสารวัฏหลายภพชาติ การเกิดแล้วเกิดอีก […]